Klik hier voor de pdf van het artikel.

Mijn hoofd doet zijn best mijn lichaam gerust te stellen, maar mijn lijf trapt daar niet in. Van binnen voel ik de paniek door me heen razen. Mijn lichaam moet eerst voelen dat het veilig is, dan pas kan ik het geloven.
 

Heling in de boksring? Eerst zelf ervaren

Met mijn bokshandschoenen in een boodschappennetje stap ik trillend de drempel van de boksschool over. Kort daarvoor heb ik de bijscholing boks psychotherapie gevolgd van Masja en Eugene bij In2Box in Zeist. Het leek me een goed plan eerst zelf de ring te betreden als cliënt. Ervaringsgerichte therapie kan ik natuurlijk niet geven zonder het ten diepste zelf ervaren te hebben. Daarnaast heb ik een paar issues om mee te boksen. Mijn lijf spreekt dan ook boekdelen, al ver voordat ik tussen de touwen onzeker de ring
instap.

Bokstherapie: de bokser in de ring, de therapeut erbuiten

De bokser staat met jou in de ring en draagt pads om jouw stoten op te vangen. De bokser leert je over de bokshouding en je oefent met boksen. In de eerste sessie zijn het  eenvoudige sets, die worden later in het proces uitdagender. De therapeut staat buiten de ring en geeft aanwijzingen over wanneer te starten of te stoppen en observeert en ervaart vanaf de zijlijn. In korte gesprekjes tussentijds stelt hij of zij vragen en reflecteer je op wat de therapeut ziet gebeuren.

 

Een brug slaan tussen lichaamsreacties en bewustzijn

In de boksring ben je actief en lijfelijk bezig. Daardoor maak je makkelijk contact met je lichaamsensaties. Je komt uit je comfortzone, je wordt warm en moe. Dat maakt dat je minder ruimte hebt om te denken en te analyseren. Je bent volop in beweging. In die bewegingen worden je mechanismen vanzelf zichtbaar. Mechanismen die gekoppeld zijn aan weggestopte emoties en gevoelens die je liever vermijden wilt. Zo kan het zijn dat je ineenkrimpt, je ruimte niet inneemt, in een cirkeltje om de bokser heen blijft draaien, dat je wegduikt of juist gaat aanvallen. Door de vragen van de therapeut kom je bij de ervaringen waardoor je dit gedrag hebt aangeleerd.

Heling door belichaamde beleving in de ring

De eerste sessies waren pittig en spannend voor mij. Mijn verleden met geweld voedde de angst. Ik was bang de ring in te stappen, ik bleef er liever uit weg. Ik had het gevoel dat ik niet weg kon, dat ik opgesloten zat. Toch bokste ik me door die gevoelens heen. Na een  paar sessies gebeurde er iets wonderlijks. Door bij mijn nare ervaringen niet stil te staan, maar juist door te gaan met boksen, losten de gevoelens erover vanzelf op. De combinatie van het terughalen van een gebeurtenis met de links rechts beweging van het boksen draagt bij aan het verwerken ervan.

Boksen werkt net als oogbewegingen bij EMDR, je belast het werkgeheugen met het boksen. Na een paar keer kwam er plezier en ervaarde ik de flow die het boksen kan brengen. Ik leerde mijn ruimte innemen en zelf de regie te pakken. Uiteindelijk ervaarde ik het boksen als iets plezierigs, als een leuk potje stoeien met mijn vader.

Ik hou het dicht bij huis: wat ervaar ik dan? Ik voel mij onderdeel van dit geheel van plankjes die samen een kastje vormen. Wij als kastje dragen een grote schaal met sleutels, hondenriemen en fietslampjes. Dat zijn wij zo gewend, want die schaal staat er altijd al. Boven ons hangen ook al jaren tientallen familieportretten. Wij zien met regelmaat een paar benen voor ons tot stilstand komen en handen die graaien en zoeken naar de juiste sleutel in de schaal.

Ze heeft iets met mij als begrip, ‘deur’. Ooit sprak een oude deur tot haar die ze maar moeilijk kon sluiten. Het was de deur van haar verleden. Hij riep haar ‘kijk ik kan opengaan, je hoeft hier niet te blijven, er is nog een andere wereld buiten deze kleine wereld. Ga op pad’.

Ze is veel met ons bezig,. Deze week sluit ze niet alleen mij, als ze iets uit ons nodig heeft, ze sluit ook andere deuren. Dat raakt haar, ik zie haar deze weken vaak ontroerd, dan legt ze haar hand op haar hart, wat ze dan even vasthoudt, ik zie een bedroefd gezicht. Samen onderweg zijn en ook weer loslaten.

Hier Liesbeth weer. Dankjewel deurtje dat je een inleiding geeft. Ben je nou rechts of links? Het ligt er maar aan hoe je het bekijkt.

En het klopt wat je zegt, deurtje. Ik voel me soms verdrietig in deze weken van afscheid nemen. Ik zie mijn laatste clie¨nten op de praktijk omdat ik mijn praktijkdeur voor negen maanden sluit. En het overvalt me dat het me zo raakt.

Meestal neem ik afscheid wanneer een proces is afgerond en dan ben ik blij en tevreden dat het stopt. Blij omdat de ander dan zonder mij verder kan, dat opent deuren voor de clie¨nt en ook voor mij. Ik ben met de ander een tijdje onderweg en laat dan weer los.

Maar nu neem ik afscheid terwijl de ander nog wat langer met mij onderweg had willen zijn. Ik heb kunnen helpen een goede doorverwijzing te vinden, maar het lijntje van samen onderweg zijn, kan niet zomaar verbroken worden. Dat leverde ontroerende momenten op, met soms aan beide zijden tranen. Met woorden van dank die als cadeautjes voor me zijn.
Afscheid nam ik ook van de fijne vrouwengroep, waarin we met psychodrama prachtig werk met en voor elkaar hebben gedaan. De interpersoonlijke steun in de groep zal ik missen, de kracht van vrouwen, in zoveel veiligheid onderweg met elkaar. In het najaar van 2024 start direct een nieuwe groep waar al aanmeldingen voor zijn. Dat stemt me gerust, ik kan het straks weer oppakken.

 

En soms komt die deur met een klap, recht in je gezicht

Deurtje, je helpt mij eraan herinneren dat als je dicht gaat, je ook weer open kunt. Soms om een nieuwe weg in te slaan, zoals een periode van bezinning, een boek schrijven, op reis gaan. Of om op een later moment, zoals in september, het goede opnieuw op te pakken. En dan schrik ik op van deze gedachten, want hoe kan ik weten wat september mij brengt?

Deze laatste dagen voor de start van mijn sabbatical is er een groot verlies gaande in mijn familie. Deurtje, jij zag mijn grote verdriet, dat ging niet enkel over het sluiten van de praktijk.

Er was ook een ander rouwen in huis, een rouw met au, rauw en hard. Mijn zusjes lieve man die zomaar in de bloei van zijn leven te horen krijgt dat hij nog enkele dagen, hooguit weken te leven heeft. Een deur die vreselijk hard dichtslaat, recht in je gezicht, niemand zag hem aankomen.

Wat oneerlijk en onbegrijpelijk is het leven dan weer plots. Als het zou kunnen, dan had ik de klok willen stilzetten en die deur die definitief dicht ging een rotschop willen geven, zodat hij niet meer zou passen.

Maar de tijd tikt gewoon door en over leven of dood ga ik niet. Hij kon enkel met zijn gelieven de dagen, de uren en minuten er nog van plukken.

 

Welke deuren wil jij openen of sluiten?

De tijd die ik komende maanden toch voor me door zie lopen, ondanks mijn stilstaan bij dit verlies, zal ik gaan schrijven en reizen. Voor anderen openen er weer nieuwe deuren. Er zijn lieve collega’s die mijn werk komende maanden overnemen en doorzetten op mijn fijne werkplek. Je kunt hen en ook anderen naar wie ik graag verwijs, vinden op mijn website.

Het nieuwe jaar is alweer onderweg en mogelijk wil jij ook eens iets afronden wat je niet meer past. Of toch eens die reis gaan maken, ander werk gaan doen, een relatie verbreken of juist aangaan? En wacht dan niet te lang want het leven laat niet op zich wachten, het wil geleefd worden, en wel nu.

Wat fijn dat je er weer bent!

Ik bleef contact maken met hem, hem welkom heten. ‘Wat fijn dat je er weer bent, ik keek al naar je uit!’. Het spuug dat op mij landde veegde ik af met een tissue, soms aangevuld met ‘he, nee, deze is echt vies, bah, in mijn oog’. Ik gaf wel aan wat ik vies vond maar ik beschuldigde hem niet en sprak hem er niet op aan.
In mijn achterhoofd het idee volgend dat ik hem niet wilde afwijzen. Hij wilde namelijk dat ik dat wel deed, dan klopte zijn negatieve idee over zichzelf weer. Hij wilde dat ik het spuugzat zou worden.
Ik wist wat me te doen stond. Ik wilde zijn patroon van zelfafwijzing doorbreken. De spuugsessies hielden een week of zes aan. Mijn werkzolder was dan bezaaid met tissues en ik nam opgewekt afscheid ‘Kom je volgende week weer? Ik kijk al naar je uit’. Ondertussen speelden we aan de zandtafel, hij gebruikte de boksbal of wilde met mij zwaardvechten. Ik bleef hem mijn liefdevolle aandacht geven en weigerde zijn behoefte aan afwijzing te vervullen. Dan zou hij verder moeten met ‘zie je maar, ik ben niet goed, ik ben het niet waard om van te houden’.
Hij kwam iedere week, het ritueel herhalend tot het klaar was. Plotseling werd het rustig in hem. Ik vertaalde voor hem wat woorden, die hij zelf niet gezegd kreeg. Dat het heel verdrietig voor hem was dat hij zoveel en vaak afgewezen werd als klein jongetje en hoe hij over zichzelf was gaan denken. Hij huilde stilletjes met zijn handen in de zandbak met speelfiguren, bomen, tijgers en draken.

Deze draak heb ik niet meer nodig, jij mag hem hebben

Een paar weken later bracht hij deze speelgoeddraak voor me mee. ‘Deze is voor jou, ik heb hem niet meer nodig’. Hij had zijn spugende draak letterlijk en figuurlijk bij mij tot rust gebracht. Hij zag dat die draak hoorde bij een andere tijd. Dat hij nu mocht genieten van de liefde en aandacht die er voor hem was. Al jaren herinnert me dit speelgoed aan deze bijzondere jongen, ik koester het.
Wat minder lang geleden leerde ik Thije kennen op de praktijk. Ook hij versloeg zijn draak op een bijzonder manier. Hij schreef zijn eigen helende verhaal De Koperen Hamer. Hij bracht zijn boek uit toen hij tien jaar oud was. Thije liet me opnieuw inzien hoe helend schrijven kan zijn.

Mijn eigen draak wacht op me

Thije zette me aan om ook mijn eigen draak te gaan verslaan. Verslaan als helende daad, verslaan op papier, in een boek. Al jaren schrijf ik voor kinderen helende verhalen, verhalen op maat gemaakt. Nu wordt het tijd dat eens voor mezelf te gaan doen.
Dat vergt wel moed. Durf ik ermee naar buiten te komen? Wie wil het nou lezen? En meer van dat soort gedachten draakjes spoken door mijn hoofd. Inmiddels ben ik dan toch voornemens ook deze draak te gaan verslaan.
Ik neem de tijd, net genoeg om mijn helende verhaal geboren te laten worden. Om die reden sluit ik een tijdje de praktijk en neem ik een sabbatical van december 2023 tot september 2024 om te reizen en te schrijven.

Een paar van mijn favoriete helden verhalen;

Thije Streefkerk De koperen Hamer
Te bestellen door een bericht te sturen naar: jwstreefkerk@hotmail.com
 
Roald Dahl De Minpins
 
Astrid Lindgren Pippi Langkous
 
Of uit films De Hulk, Popeye en Zorro
 
 

Ze had het een en ander achter de rug en ze had ook weet van mijn verleden met trauma. “Hoe kom je daar nou bovenop?” “Ja, mooie vraag”, en zo babbelden we hierover door al duwend en trekkend aan onze riemen.
 
Dit gesprek zette me deze middag aan het denken. Wat maakte dat ik verder kon na zoveel geweld en afwijzing te hebben doorstaan als kind. Mijn vechtlust, mijn rechtvaardigheidsgevoel, ja dat zeker ook. En gek genoeg ook de ervaring dat niemand iets deed aan dat geweld. Daardoor wist ik zeker dat ik er absoluut alleen voor stond. Ik nam een besluit als klein meisje, de kleine professor in mij zei me wat ik het beste kon doen: ‘Voortaan moet je het alleen doen.’

Ik vocht met de ik-kan-het-wel-alleen-kracht

Nu is dat natuurlijk verschrikkelijk verdrietig, al dat geweld naar mij en geen hulp, het had echt nooit mogen gebeuren. Maar zo’n intern besluit kan je toch een periode heel behulpzaam zijn. Ik putte er kracht uit, was niet bang om te doen wat ik wilde doen. Waar het kon, vocht ik terug en trok ik de stoute schoenen aan, ik deed mijn eigen zin. Ik noemde het later wel eens de ik-kan-het-wel-alleen-kracht. Die kracht maakte dat ik na tegenslagen ook weer door kon gaan.
Pippi Langkous was niet voor niets de heldin uit mijn jeugd. Zij regelde het zelf wel, zonder steun van ouders. Steun ontvangen, dat leerde ik pas veel later in mijn leven. Dat was overigens nog een hele klus, want steun ontvangen was het omgekeerde van mijn zelfgekozen levensscript.

De alertheid van mijn jeugd zit in mijn lijf

Definitie veerkracht: Het vermogen om na te zijn uitgerekt of ingedrukt weer de oorspronkelijke vorm of positie aan te nemen.
Terugduwkracht had ik wel en herken ik ook in mijn latere leven. Maar of ik met al dat ingedeukt en uitgerekt zijn mijn oorspronkelijke vorm weer kon aannemen? Tja, ook nu nog zijn de littekens voelbaar. Een van de redenen dat ik zo graag op boeg zit tijdens het sloeproeien is dat ik iedereen voor me zie zitten en niemand achter me heb. In een auto kijk ik nog steeds verdacht veel in de achteruitkijkspiegel. Dat is de erfenis van het geweld uit mijn kindertijd waar geweld uit onverwachte hoek kon komen. Die alertheid, die zit in mijn lijf opgeslagen. Met deze en andere littekens heb ik leren leven en waar mogelijk schaaf ik ze bij of liever maak ik ze zachter.

Terugveren doe je door erkenning

Ondanks de littekens is er altijd iets oorspronkelijks waar je naar terug kunt veren. In mijn praktijk stel ik vaak de vraag wie ben je zonder dit trauma. Dan zie ik vaak een glimp van die oorspronkelijkheid.
Ik denk dat vele factoren bepalen hoe veerkrachtig je kunt zijn. Bijvoorbeeld het innerlijke besluit dat je neemt. Is er iemand die jou tot steun is, iemand of iets die jou ziet? De hond die met een oogopslag je alle begrip van de wereld geeft, je dagboek dat luistert, de natuur waarmee je je verbonden voelt.
In het beste geval iemand die zegt ‘wat spijtig dat dit jou is overkomen’, iemand die echt ziet hoe pijnlijk het is of is geweest. De kracht van een wetende getuige die je erkenning geeft maakt dat je weer terug kunt terugveren naar je oorspronkelijkheid.

Alleenkracht of samenkracht, wat kies jij?

Ondanks dat mijn ik-kan-het-wel-alleen-kracht me geholpen heeft, was het ook lange tijd vreselijk eenzaam. Er alleen mee blijven maakt dat je een deel van jezelf moet afsplitsen. Het is fijn als je weer een geheel kunt worden. Ervaren dat je niet alleen bent en dat het niet jouw schuld is wat jou is overkomen vergroot je veerkracht. En daarvoor heb je de ander nodig.
In de psychodrama groepen maken we juist gebruik van de we-doen-het-samen-kracht. Hier worden nieuwe verbindingen gelegd in de binnenwereld en in de buitenwereld. In de groep zijn vele wetende getuigen, daar ben je niet alleen met ervaringen waar je ooit veel te alleen in was.
Laat het me weten als je interesse hebt om aan te sluiten. De eerstvolgende nieuwe groep zal starten op 8 september, deze is zo goed als vol. Bij voldoende animo starten we een tweede groep in het najaar.
 
 
 
 
 

Ze was negentig jaar op aarde en nu is ze er niet meer is, ervaar ik haar anders. Ze is weer in verbinding met wie ze werkelijk is, lief en licht. Want ook al kan ik haar niet meer zien, horen en aanraken, in mijn hart voel ik ons contact. Je bent en blijft mijn dappere moeder en ik blijf altijd jouw kind.

We hebben hem allemaal, zo’n jas. Als bescherming tegen dingen die teveel pijn doen. In het beste geval hangt hij soms te rusten aan de kapstok of laat je hem wapperen in de wind. Voor mijn moeder was dit moeilijk. “Ik ben zo,” zei ze dan. Ze accepteerde geen hulp, want dat hielp toch niet, ze deed haar jas niet uit. Ze geloofde dat ze haar jas was geworden.

Voor mijn moeder werd het pas lichter door de dood en ik zal nooit precies weten wat het haar zo zwaar maakte. Ze gaf maar weinig prijs van haar binnenwereld. De dingen die ik wist schreef ik op en koester ik, want haar leven met al haar ervaringen leeft in mij voort.

Elke familie heeft een verhaal, jij leefde een verhaal van afscheid

Ma, wat ik wel van je wist en waar je me vaker over vertelde, was over je kleine babyzusje. Jij was vier jaar oud en je babyzusje Riekje had maar een dag geleefd. Toen vertrok ze in een houten kistje bij je vader achterop de fiets naar het kerkhof in het dorp. Zo zag je haar gaan, weg van jou.

Later zag je nog veel meer zussen weggaan, ver weg, emigrerend naar Amerika, Canada en Brazilië. Het was in die tijd een Vaar Wel, zwaaiend aan de haven, niet wetende dat je elkaar ooit nog terug zou zien. Zo zag je zeven van je zussen vertrekken, weg van jou.

Jij was de laatste die het ouderlijk huis verliet. Het enige zusje wat nog hier was en misschien net als jij te kampen met zoveel afscheid, pleegde suïcide. Ik zag dat je de pijn erover niet meer binnen kon laten. Toen wat later je lievelingszusje in Chicago overleed zag ik je nog dieper wegzakken in je dikke beschermende jas van depressies.

Wij kozen onze eigen jas, ik koos mijn eigen zussen

Ma, om jezelf te beschermen tegen nog meer verdriet had jij jouw jas hard nodig. Je verbleef dan vaak in de donkere spelonken van je binnenwereld. Als kind zag ik hoe moeilijk je het had, je depressies duurden lang en keerden vaak terug. Ze legden een zware deken op ons gezin, je sloot je af en verbleef lange periodes dag en nacht in bed. We konden niet dichtbij je komen, we hadden je nodig, je was er niet. Praten over je verdriet heb je nooit gekund, voor ons was het gissen.

Wij deden als jouw kinderen op onze beurt onze eigen beschermende jas aan. En ook die van mij was soms zwaar, Ik vroeg me als kind al af waar het leven voor bedoeld was en zocht lange tijd naar antwoorden. Ik was echter volhardend in mijn zoektocht en ik zag je daar stiekem van meegenieten. Je vroeg waar ik was geweest en wat ik daar had geleerd. Je ogen glansden als je mij verbindingen zag maken die jij ook wel had willen maken. Als ik genoot van mijn zelfgekozen zussen, de vele vriendinnen waar ik mooie herinneringen mee maak.

Wil jij leren van vrouwen?

En zo zal het geen toeval zijn dat ik nu vrouwengroepen geef. Van de vrouwengroepen krijg ik energie, zo open en eerlijk de verbinding met elkaar aangaan, dat maakt me blij. Met elkaars steun steeds weer een laagje van die bescherming durven loslaten. Al eeuwenlang leren vrouwen van vrouwen, spreken ze dezelfde taal. Begrepen worden en voeding vinden bij elkaar is een van de krachtigste manieren om te helen. Door de ogen van dit gegeven kan ik nog meer compassie voelen voor mijn moeder en het gemis van haar zussen.

Weet je welkom in een van de volgende groepen om dieper contact met jezelf, je lichaam en de ander te maken. We werken met psychodrama, meditatie, visualisatie en deelrondes.

Er start een nieuwe groep in april op de vrijdagochtenden. Zes bijeenkomsten 21 april, 12 en 26 mei, 2, 16 en 30 juni van 9.00 tot 12.30 uur. We werken met een kleine groep van zes vrouwen, de eerstvolgende groep is zo goed als vol. Bij voldoende aanmeldingen start ik een extra groep. Stuur me een bericht met je aanmelding of je vragen erover.

Meer lezen over familie en verhalen?

• Elke familie heeft een verhaal van Julia Samuel
• Wie krijgt de gouden armband van moeder? Iedere familie heeft een erfenisverhaal van Else-Marie van den Eerenbeemt
• Van Else-Marie verscheen ook De Liefdesladder, Over families en nieuwe liefdes

Het volgende hoofdstuk is 2023, welk verhaal wil er dan verteld worden?

Dat is dan ook precies wat op de agenda staat voor volgend jaar, schrijven op papier. In Brabant, dicht bij mijn geboortegrond schrijf ik in januari verder over mijn leven. Het begin ervan maakte ik eerder in de abdij van Heeswijk. Inspiratie voor mijn schrijven haalde ik onder andere uit ‘Hoe overleven we?’ Van Francine Oomen. Ze heeft jaren voor kinderen geschreven, maar nu schrijft ze over wat er echt in haar jeugd is voorgevallen, ze doorbreekt daarmee het zwijgen. Evenals Israel van Dorsten die in ‘Wij waren, Ik ben’ indrukwekkend schrijft over het psychische geweld in zijn
gezin.

Mijn sterrenagenda lonkt met nog meer werk in uitvoering. De nieuwe groepen voor vrouwen, januari is zo goed als vol, er is nog een plekje. In april volgt er een nieuwe reeks van zes vrijdagochtenden. Laat me weten als je interesse hebt om aan te sluiten.

Hoe helend kan schrijven (en lezen) zijn

Schrijver van het jaar 2022 is voor mij Thije, een kleine doch groots schrijver voor mij met zijn 10 jaar. Ik mocht Thije en zijn ouders afgelopen jaar bijstaan in een voor hen veelbewogen jaar. Thije werd op zijn negende verjaardag overspoeld door vreselijke angsten. Het kostte hem een jaar deze te overwinnen. Dat deed hij onder andere door zijn eigen helende verhaal, De Koperen Hamer, te schrijven, een prachtig overwinningsverhaal. Zijn eigen wijsheid en kracht volgend, het was een mooie reis. Je kunt het boek bestellen via de volgende link, je steunt daarmee ook de Stichting Het vergeten Kind. https://forms.gle/7JV2fHWeXpzEiB5KA

Een helend verhaal biedt oplossingen die je als vanzelf gaat inzetten, het maakt je sterker

Thije’s verhaal doet me denken aan De Minpins van Roald Dahl, ik las het mijn jonge kinderen eindeloos voor. Bij het lezen van Thije zijn boek ontdekte ik waarom ik eerder zo onder de indruk was van Roald Dahl zijn kleine Heintje. Heintje versloeg de Draak samen met de Minpins. Iedere keer als ik het las versloeg ik opnieuw de Draak uit mijn verleden. Een helend verhaal kan heel therapeutisch werken, zelfs zonder dat je het zelf door hebt!

Hoe vervolg jij jouw verhaal in 2023?

Hoe sluit jij jouw hoofdstuk 2022 af? En waar kijk je naar uit, naar welke volgende pagina in jouw leven, wat wil er gezegd, geschreven of gelezen worden?
Ik wens je mooie winterweken, fijne Kersttijd en een Gelukkig NieuwJaar. Ik open de agenda weer op maandag 9 januari.
Warme groet, Liesbeth

Ik geef al 22 jaar met name individuele therapie aan groot en klein. Dit jaar kwam daar een nieuwe dimensie bij door het werken met groepen. Samen met verschillende co-therapeuten hebben we een aantal bijzondere try-out psychodramagroepen doorlopen. Het kan spannend zijn in een nieuwe groep te stappen, heb ik hier wel een plek?

Ken je het gevoel van ‘member of the group’ zijn?

Het gevoel van ergens echt bij horen? Een cliënt van me loopt mijn werkkamer binnen, ze is inmiddels12 jaar en ze kent me al van eerdere momenten. Ze zakt diep in de blauwe stoel, ik hoor een diepe zucht. “Deze week heb ik alweer twee paniekaanvallen gehad.” Ze heeft zojuist haar eerste schoolweek achter de rug, haar nieuwe middelbare school. Even later gooit ze haar benen hoog de lucht in. “Maar gelukkig, (diepe zucht)……Nu heb ik wel weer een ander groepje gevonden waar ik bijhoor.” Ze voelt zich weer even veilig en opgenomen.

Ze komt bij mij, op zoek naar steun, hoe met deze nieuwe ervaringen om te kunnen gaan. Ze mist haar oude basisschoolgroep, daar waar alles duidelijk was, de groep waar ze echt bijhoorde, zich veilig voelde.

Eenzaamheid, het gevoel er niet bij te horen of het gevoel dat niemand om je geeft?

De nieuwe klas blijkt een onrustige groep, er zijn eerder al verschillende subgroepjes gevormd, uiteengevallen, er wordt geduwd, getrokken, in- en uitgesloten. Mentoren zijn al betrokken, ouders maken zich zorgen. Kinderen zijn in paniek en bang buiten de groep te vallen.

Ik voel met haar mee en geef erkenning aan hoe spannend en moeilijk dit kan zijn. Het herinnert me aan die ene dag op de lagere school waarop ik door een klasgenoot werd zwart gemaakt en de groep zich tegen me keerde. Ik weet eigenlijk niet meer waarom ze dat deed. Ik herinner me wel dat het de eenzaamste dag van mijn lagereschoolperiode was. Hoe gelukkig was ik dat ik de volgende ochtend werd gesteund door mijn vriendinnen en weer werd ingesloten. Ik hoorde er gewoon weer bij, er werd weer om me gegeven.

Niemand is met zichzelf begonnen, eerst is er de groep

Al op jonge leeftijd hield ik me bezig met het thema erbij horen. Vaak kwam ik op voor de kinderen die alleen stonden, nam het risico er vervolgens zelf niet bij te horen. Het doet me denken aan de uitspraak van een bijzondere meester Kanamori: “Als één kind in de klas niet gelukkig is, is er niemand gelukkig”. Ook al kijk je weg, het blijft voor iedereen voelbaar als een iemand niet wordt ingesloten.

Had iedere klas maar zo een liefdevolle leraar als meester Kanamori. In de documentaire ‘Japanse levenslessen’ zie je hoe hij kinderen leert gelukkig te zijn door open en eerlijk naar elkaar te zijn. Hij moedigt zijn klas aan gevoelens met elkaar te delen en samen een hechte en veilige sfeer te creëren. Ze hebben gehuild en gelachen met elkaar.

Je kunt alleen maar helen als je je veilig voelt

Maar ook als volwassene speelt erbij horen een belangrijke rol. Ik had vele geweldige (leer)therapeuten die ik voor mijn eigen ontwikkeling dankbaar heb gebruikt in individuele sessies. Toch deed ik de beste helende ervaringen op in de (therapie) groepen waar ik deelgenoot van was, waar ik me na verloop van tijd echt veilig leerde voelen. Het gevoel dat je niet de enige bent met diepe verdrieten en angsten, dat je elkaar (aan)raakt ermee. Openheid van de een doet de ander weer openen. Een groep waar je samen kunt huilen en lachen.

Buitensluiten is de grootste misstand en verbondenheid het grootste goed

Wat is jouw ervaring met buitensluiten en verbinding, wat was je meest on(veilige) ervaring in de groep? In het gezin waar je geboren bent, het gezin waar je misschien later in opgenomen werd, schoonfamilies, nieuwe eigen gekozen families? Je vriendenclub, de sport- of muziekclub door de met elkaar gedeelde passie?

Iedereen hoort erbij, jij ook. Ook al heb je schade opgelopen door buitensluiten. Je hebt er moed voor nodig om op te komen voor jezelf en de ander, voor erbij willen horen.

Wees welkom als je in de veiligheid van een groep nieuwe ervaringen wilt opdoen. Laat me weten als ik je meer uitleg kan geven over wat een psychodrama groep inhoudt. In januari starten nieuwe bijeenkomsten op de vrijdagochtenden.

Ervaringen van deelnemers;

“Door de veiligheid van de groep heb ik geen angst meer voor groepen, ik heb me echt verbonden, gezien en gedragen gevoeld.”

“Ik vind een vaste groep heel belangrijk voor het gevoel van veiligheid.”

Ben jij zelf al een groep, bijvoorbeeld een intervisiegroep? Ook dan ben je welkom om als groep verdieping te vinden door te werken met opstellingen en psychodrama.

De documentaire Japanse Levenslessen



Bessel van der Kolk in de laatste Zomdergasten,
https://www.npostart.nl/WO_VPRO_20005482
 

“Dat lijkt me heel jammer.”
“Nee, het is stom, ik ga niet meer met haar spelen!”
“Het is zo jammer dat je het stom vindt en nu wil je niet meer met haar spelen..”
“Ja, zo stom!”
“En hoe voelde je je nog meer, je wilde zo graag spelen..wat zouden jullie gaan doen?”
“We zouden samen een hut maken..”
“Oh, een hut maken, leuk, dan lijkt het me extra rot voor je dat het niet door kon gaan.”
“Ja…”, zucht ze.
“Op welk figuurtje uit mijn kast lijkt dat gevoel dan?”
Ze kiest een klein teneergeslagen hertje uit. “Zo voel je je dan.. zo jammer is het..”
“Hum”
“En wat doe je dan?”
“Ik word dan heel erg boos, zoals die daar!”

Duiveltje met zijn vuurrode gezicht komt uit de kast, zijn haren wild omhoog. We spelen de scene samen uit in een dramatisch spel. Hertje voelt zich rot en wordt geholpen door Duiveltje met boos zijn, het is stom, ze had het beloofd! Hertje blijft even later stil en alleen achter met zijn rotgevoel.
Hoe is dat nu voor Hertje? Helpt het wat Duiveltje doet? We staan even stil, we weten het even niet.
”Het is echt heel jammer voor je, dat de afspraak niet doorging, Hertje ziet er verdrietig uit. Wat heeft dat verdrietige gevoel nu nodig?”
Meisje pakt Haas met zijn zachte lange knuffelarmen uit de kast en vouwt de armen rond de hals van Hertje. “Zo jammer voor je, dan heb je echt een knuffel nodig.” En zo keert de rust terug en wordt getroost en gevoeld wat gevoeld wilde worden.

Jam-me-ren, jammerde, heeft gejammerd

De betekenis: Op treurige wijze klagen, meervoud van het zelfstandig naamwoord jammer, klagende huilende geluiden maken.

Huilen is gezond, het spoelt je hart schoon. Je hebt een overlopend gemoed wat om aandacht vraagt. Het wil geuit en gezien worden. Toch blijkt het herstel niet enkel te zitten in het laten lopen van je tranen. Het gaat om de erkenning van de belangrijke nabije ander. Kan die nabije ander jou zien in jouw jammer. Kan deze ander met je meevoelen hoe erg iets voor je kan zijn.

Een moeder gaf me onlangs een schets over hoe moeilijk het kan zijn je kind steeds te erkennen in geweeklaag. Ik vroeg haar wat ze zou doen als een vriendin bij haar zou komen om te klagen. Dit raakte, want naar de vriendin zou ze wel luisteren zonder oordeel. Jonge kinderen voelen veel en hebben een klankbord nodig voor al deze gevoelens.

Klaagmuur

In mijn praktijk heb ik een afbeelding van de klaagmuur. Deze gebruik ik als symbool voor de kunst van klagen en jammeren. Ik nodig groot en klein ertoe uit. Teleurstellingen en tegenvallers krijgen zo een plek en erkenning. Deze erkenning is ook nodig, anders vinden deze gevoelens een andere weg, via boosheid, wraak of haat: ‘Ik vind jou stom, ik speel nooit meer met jou.’ Of ze laten je de hele dag chagrijnig voelen.

De kunst van goed jammeren. Soms ben ik diep geraakt en weet ik niet precies wat het is of waardoor. Ik voel het wel, ik voel me moe of mopperig, er wringt iets. Dan helpt het me om even te mogen klagen tegen mijn lief. Door een luisterend oor kan het onderliggende naar boven komen en jammer ik over waar ik echt door geraakt was.

Jong geleerd is oud gedaan

Als kind heb ik niet geleerd gezond te jammeren. Als ik het al deed werd ik uitgelachen of als lastig bestempeld, erkenning was ver te zoeken. Het is een hele kunst te leren zorgen voor je eigen binnenwereld. Van een bevriende therapeut leerde ik mijn hand op mijn hart te leggen als het zeer doet en dan zacht ‘au..au..au..’ te zeggen, erkenning en uiting geven aan de pijn.

Ik werk met groot en klein, met grote en kleine zorgen en verdrieten. Voor de kinderen wens ik dat ze op jonge leeftijd leren zorgen voor hun binnenwereld. Ze hebben er wat aan als ze troost en steun kunnen vragen op wat echt gevoeld wil worden. Ouders zijn hierin hun grootste voorbeeld en in het beste geval hun grootste steun.

Vanavond, 4 mei stond ik op het Domplein in Utrecht groot verdriet te herdenken. Sommige verdrieten zijn zo groot dat het belang om erover te blijven jammeren net zo groot is. Hoe belangrijk is het dat we hierbij stil blijven staan, zeker nu.

Iedereen mag jammeren om de grote en de kleine dingen. Hoe jammer jij op jouw geheel eigen wijze?

Meer over gezond jammeren
Huilen, Boos zijn, ruzie van Hanneke van Hasselt, over ruimte aan emoties en grenzen aan gedrag.
Troost van Riekje Boswijk Hummel, over troost vragen, geven en ontvangen.

Ik gniffel in mezelf om het idee van die winkelkast, in mijn praktijk heb ik dus een kast vol met knuffels en figuren en ik noem het vaak mijn Toverwinkel. De kastenwand was toe aan vervanging. Teveel knuffels zaten boven op elkaar, in een vakje gepropt als kippen in een legbatterij. In de 20 jaar dat ik nu praktijk voer kwamen er steeds meer bewoners bij.

Wat niet gezegd kan worden, maar wel zichtbaar wordt

De poppen en knuffels vertegenwoordigen gevoelens en eigenschappen zoals lef, wijsheid of kracht. Ze laten zien wat iemand soms niet kan zeggen: verdriet, machteloosheid of angst wordt ermee zichtbaar. Ze helpen me met mentaliseren en differentiëren, van een afstandje kunnen kijken naar dat wat moeilijk is. Ze vertegenwoordigen ook liefde, zoals Jos de Beer. Alle lezers onder jullie die Jos gekend hebben zullen weten over welke onvoorwaardelijke liefde ik het hier heb. Niet alleen voor kinderen werken deze hulpbronnen, ook tijdens de psychodramagroepen met volwassen cliënten komen al die wonderlijke attributen uit de kast. Bovendien en niet als laatste heb ik zelf een wereld van hulpbronnen om me heen.

Zodoende werd mijn kastruimte in de kerstvakantie uitgebouwd en opgebouwd van links naar rechts, van boven tot onder, de hele wand vullend. Hoewel ik binnen mijn werk er niet van houd om in hokjes te denken, deze hokjes geven rust in de kamer en in de bovenkamers van mijn hoofd.

Een kast vol Magie

In mijn kast als winkel kun je op zoek gaan naar een eigenschap die je goed gebruiken kunt. Iets wat je nodig hebt om een speciale situatie aan te kunnen. Als mijn kast als winkel wordt gebruikt dan kun je naar binnen met een belletje, de weegschaal en de kassa staan dan klaar. Eigenschappen zijn niet gratis in deze winkel, ze kunnen betaald worden met andere eigenschappen waar je er mogelijk teveel van hebt, zoals ‘altijd maar aan een ander denken’, een kwestie van te lief zijn dus. Dan heb je mogelijk wat ‘Moed’ nodig om iets anders te doen.

Een meisje van 11, het schoolplein en de kast

Doet me denken aan een meisje van elf. Een tijdje terug kwam ze bij me met een vraag over situaties op school waar ze mee worstelde. Zij wilde zich wat beter kunnen redden op het schoolplein, wat makkelijker Stop of Nee kunnen zeggen. Maar bovenal wilde ze een ander niet kwetsen, dat vond ze zo verschrikkelijk. Zelf voelde ze zich wel gekwetst door anderen en ze reageerde dan vaak met zich intens verdrietig voelen en huilen. Steeds de juf erbij halen hielp ook al niet, want dan werden haar klasgenootjes daar weer boos over.

Bij dit soort vragen let ik goed op of het hier gaat over pesten of niet. Ik wil niet haar verdediging steunen terwijl ze mogelijk slachtoffer blijft van ernstiger zaken. Ik wil wel haar autonomie steunen, en dat was bleek dan ook haar vraag.

Al spelend is alles mogelijk

We speelden uit op de vloer wat er gebeurde op het schoolplein. Ik leefde me in in haar rol, zij speelde de anderen op het schoolplein en we wisselden een paar keer van rol. Ze liet zich meesleuren aan haar jas, terwijl ze dat toch echt niet wilde. Door de rolwissel kon ik echt even in haar schoenen staan, de machteloosheid voelen in deze positie.

Samen stapten we even later de Toverwinkel binnen. “Wat heb je nou nodig om dit niet meer met jou te laten gebeuren?” Ze keek eens goed rond, ze onderzocht of de boosheid van Duiveltje haar zou helpen, of de kracht van het zwaard. Opnieuw gingen we de speelvloer op met de boosheid van Duivel en het zwaard in handen. We speelden het uit, maar ze zag het niet zo zitten, want ze wilde niet boos op de anderen worden. Daar voelde ze zich echt niet prettig bij. “Ik wil het gewoon duidelijk kunnen zeggen, zonder heel boos te worden.”

De Roeptoeter heeft een bijzondere eigenschap

“Ha, doet me denken aan een bijzondere eigenschap! Wacht, ik pak het achter uit de winkel, het is namelijk niet voor iedereen te koop.” Ik haal uit een andere kamer een Roeptoeter, een echte klassieke koperen toeter, geliefd in de roeiwereld. Je kunt er heel duidelijk mee zijn en daarom staat hij niet standaard in mijn kast, want dan vrees ik voor overlast. Dus in dit geval komt hij van ver achter de toonbank. “Alleen voor bijzondere situaties, waar een duidelijke stem gewenst is”.

Met veel lol betreden we opnieuw het speelveld met Roeptoeter. Dat werkt, ze kan haar stem versterken, dit gaat over IK-kracht, zonder iemand te kwetsen. We oefenen met de nieuwe eigenschap van de stemversterker, we wisselen met veel lol van rol. “Ja, deze wordt het! Deze eigenschap wil ik wel kopen.”

En zo gebeurt het dat we met de weegschaal in de aanslag er zogenaamd twee kilo stemversterker in haar winkelmandje lag. Wat ze ervoor inleverde? Haar ‘gevoeligheid; hoe is het voor de ander?’ Maar niet alles, ze wilde er zelf nog genoeg van houden. Nou die kilo gevoeligheid kan ik goed gebruiken in mijn winkel voor iemand die daar een tekort aan heeft, voor iemand die vooral aan zichzelf denkt. Gesterkt met haar nieuwe ervaringen en eigenschap verliet ze mijn praktijk. Een week later vertelde ze me dat ze het sjorren aan haar niet langer liet gebeuren.

Welke eigenschap zou jij willen kopen of juist verkopen?

De Toverwinkel is een interventie uit de wereld van psychodrama. Een lichte manier om met nieuw gedrag te oefenen, te ervaren binnen een veilige setting. Maar je kunt ook zien dat eerder gekozen gedrag, gewoonte of patroon jou niet langer dient. Die kun je met een gerust hart in de winkel achterlaten, te koop voor iemand die nu juist een paar pond van die psychische eigenschap mist.

Waar zou jij wel eens een ons, pond of meerdere kilo’s van willen gebruiken? In een psychodrama setting kan alles, het is de wereld van het magisch denken, waar kinderen beter in zijn dan wij volwassenen. Het is iets wat we ook steeds opnieuw weer kunnen oppakken.

En niet als laatste, welke eigenschap zou je willen inruilen, verkopen en willen achterlaten in mijn winkel?

Dit intense ervaren houdt een tijdje aan, een week later ruik ik nog steeds meer dan gemiddeld en sta ik stil bij wat ik eet. Voedt het me echt? Heb ik het nodig? Of is het de gewoonte die maakt dat ik dit nu op dit tijdstip nuttig?

Detoxen is een reiniging van lichaam en geest. Patronen worden doorbroken. Hoe anders voel ik me nu in de derde week zonder koffie, wijn, koolhydraten en eiwitten. In het kuuroord werd mijn lichaam gereinigd, mijn spirit gevoed met ademsessies, massages, yoga en meditaties in de natuur. Dagelijks kreeg ik de vraag wat ik zou willen loslaten. Wat dient mij niet langer en mag ik het met het opschonen in het verleden laten.

HET LICHAAM HEEFT EEN WIJSHEID IN ZICH WAAR WE MET ONS HOOFD NIET BIJ KUNNEN

Vasthouden van emoties en spanningen doe je met je darmen, met je buik. Sommigen noemen het je tweede brein. Je darmen schijnen een eigen zenuwstelsel te hebben dat een nauwe communicatie onderhoudt met onze hersenen en vice versa.

Toch vind ik het een vreemde vergelijking, want denken doe je toch met je hoofd en voelen met je buik. Voelen doe je met de zachte delen van je lichaam. Iets ligt zwaar op je maag of je kunt iets moeilijk verteren. Ook in je hart kun je voelen en in je keel als je wat weg te slikken hebt. In je buik komen komen lichaam en geest samen. Het doet me denken aan wat ik eens las over een appel die je zo in zijn geheel naar binnen moet werken. Buiten dat het zwaar op je maag zal liggen, lijkt het me niet te doen. In zijn geheel doorslikken betekent dat je niet geniet van de smaak, de geur, het sap dat in je mond vrijkomt. De vertering van de appel zal zonder het kauwen niet op gang komen. Je hebt dan een onverteerde vreemdeling in je maag liggen waarvan je je enkel bewust wordt door buikpijn. ONVERTEERDE

APPELS ZIJN ALS OUD ZEER

Nu zal je maagsap op den duur de appel toch wel tot moes krijgen. Anders ligt dat met onverwerkte ervaringen. Vaak hoor je dat de tijd alle wonden heelt. Mijn ervaring is dat onverwerkt oud zeer ieder moment de kop weer op kan steken. Het kan je belasten en allerlei nare gevoelens met zich meebrengen.

Je herkent het echter niet als oud zeer, het is eerder net als die onverteerde appel, een onbekende vreemdeling. Je herkent het als boosheid, irritatie aan anderen, je rot voelen zonder te weten waarom. Oud zeer heeft vaak zijn oorsprong in je opvoeding of ver daarvoor, uit het leven van je ouders. Ouders voeden hun kinderen zo goed als ze kunnen. Met goede voeding en met hun hele wezen. Met alles wat zij weer van hun ouders als voeding hebben meegekregen. Als kind slik je dat allemaal. Je kunt ook niet anders, je neemt je ouders nu eenmaal helemaal aan.

DE HETE AARDAPPEL DOORGEVEN?

Mijn voormalig leertherapeut had het over de hete aardappel wordt doorgegeven als hij sprak over het onverteerde zeer dat ik van mijn ouders doorkreeg. Deze uitdrukking over de aardappel gaat over verantwoordelijkheid doorschuiven. Verantwoordelijkheid nemen kun je enkel voor iets wat je kent en begrepen hebt. Ik doel met de appel toch meer op het onbekende, het onverwerkte oud zeer waar je best verantwoordelijkheid voor zou willen nemen maar wat eenvoudigweg niet lukt omdat het ongekend is, je bent het je nog niet bewust.

Ik hou het op de onverteerde appel. De ongekende en onverwerkte ervaringen liggen in je DNA opgeslagen en kun je alsnog verwerken, ze loslaten of laten op de plek waar ze horen. Dat kan alleen als je datgene langzaamaan bewust wordt. Ik zeg langzaam om aan te geven dat bewustwording en verwerken tijd nodig heeft. Tijd voor verwerken en verteren.

In die zin heelt tijd toch weer alle wonden. Ik heb van mijn ouders ook een aantal onverteerde appels doorgekregen. Hoeveel…een pond, een kilo? Gelukkig komen en kwamen ze niet allemaal tegelijkertijd. Ze komen een voor een, alles op zijn eigen tijd. Mijn ouders kunnen ze niet meer voor mij verteren, dat zal ik zelf moeten doen, zodat ik ze niet nog eens doorgeef aan mijn kinderen.

De detox week heeft me opnieuw bewust doen stilstaan bij mijn verteringsprocessen. Ik voel me letterlijk en figuurlijk lichter, ondanks dat mijn darmen een weekje rust kregen heb ik minstens een figuurlijk appeltje verteerd.

Na een heerlijke lange vakantie ben ik over een week weer actief in mijn praktijk om groot en klein te ontvangen. Dan neem ik weer uitgebreid de tijd om alle onverteerde appeltjes welkom te heten.

 

Ik pak een dik sisal touw van een meter of drie en leg aan de uiteinden een dikke knoop. Stevig genoeg om niet te ontglippen. Ik de ene knoop, Meisje de andere knoop. Tussen ons in leg ik een zwarte mat ter grootte
van een kleine hoepel.

“Kijk dat zwarte daar, dat is het, daar ligt je rotgevoel.” Meisje pakt het touw achter de knoop met beide handen en zet zich schrap. Ik doe aan de overkant hetzelfde. “Trekken maar, al wat je kan!” Beiden trekken en rukken we, wiebelend gaan we heen en weer. Meisjezet zich schrap en worstelt. Ze probeert weg te komen van de zwarte cirkel op de vloer. Ik trek nog net wat harder en ze schuift richting het midden. Hoeveel seconden staan we daar nu te worstelen, tien, dertig.. of een minuut? Ik zet al mijn kracht in en voel mijn armen. Het lukt haar niet om weg te komen uit het midden.

“He daar, jij aan de overkant..wat kun je nog meer doen om er vanaf te komen?”

En plots voel ik me achterover duikelen want ze laat het touw los! “Whoehaa, goed, nu ben je vrij en kun je gaan!” Ze lacht: “Ik kan het gewoon loslaten”. Ik krabbel overeind. We lachen samen. “Ik heb er zere armen van” zegt Meisje. “Ja, dat kost veel energie...steeds willen dat het er niet is en het is er toch. Dat gevecht kost tijd en energie.”

En die energie gaat ten koste van de leuke dingen die je wilt doen, de doelen die je voor ogen had. Meisje wil iets moois bereiken, maar de angst om uit te reiken, gesymboliseerd door de zwarte mat, houdt haar tegen.

Met volle angst vooruit
“Face your fears and do it anyway,” komt in me op. Straks stuiter ik ook op een zwart matje bij het verzenden van dit schrijven... “Wat vindt de lezer ervan? Is het wel interessant genoeg? Waarom doe ik dit eigenlijk?” Ik denk aan al die keren dat ik bang was me uit te spreken.

De mooiste herinneringen heb ik toch aan de momenten dat ik het juist wel deed. Wanneer ik me wel kwetsbaar durfde opstellen. Toch dat persoonlijke pijnlijke verhaal delen of echt eerlijk zijn over mijn behoeften. Of datgene doen waarvan ik dacht dat ik het echt nooit zou doen, zoals parachute springen. Daar had ik moed voor nodig en de moed om mijn angst aan te kijken.

Ook al vind ik het iedere keer spannend om hetgeen ik schrijf online te zetten, ik weet dat ik het zal doen, met hulp van bovenstaand zinnetje: “Met volle angst vooruit.”

Hoe belangrijker je het vermijden van de angst vindt des te banger je voor de angst wordt. En de vicieuze cirkel van angst voor de angst is daarmee zo rond als een hoepeltje.

‘Je kunt niet genezen van wat je niet voelt’ Edith Eger
Iemand die van haar angsten en wonden haar werk heeft gemaakt is Edith Eger. Ze is inmiddels een geliefd en gevierd psychotherapeut. Ze overleefde de verschrikkingen van het concentratiekamp. Het gevecht dat ze leverde met haar gevoelens wordt duidelijk in haar boeken. Ze leert je om je slechtste momenten te zien als je beste leermeester.

Ze is tweeënnegentig als ze haar eerste boeken uitgeeft.

“We kunnen het lijden niet wegnemen, we kunnen niet veranderen wat is gebeurd; maar we kunnen er wel voor kiezen om het geschenk in ons leven te vinden. We kunnen zelfs leren om de wond te koesteren.”

Ze is een Geschenk voor mij, want ze geeft me het juiste voorbeeld. Ze verkent in haar verhalen de “gevangenissen van de geest”. Ze nodigt je uit gevoelens niet te vermijden, maar erbij te gaan zitten, ze gezelschap te houden. Zodat je op het goede moment er een besluit over kunt nemen: laat ik het los of heeft het nog mijn aandacht nodig. Wellicht het belangrijkste in mijn dagelijkse werk met groot en klein is: het naar de pijn toe bewegen in plaats van ervan weggaan.

Hoe worstel jij met vermijden en controle houden?
Vaak is het ook gewoon prima om bepaalde gevoelens te vermijden of voor een tijdje te parkeren. Want dat hoort bij ons mensen. Het helpt je om verder te komen en op een veilige plek of een later moment je aandacht erop te richten.

Ik doel op de keren dat het je echt in de weg zit. De keren dat je in gevecht bent met jezelf. Meisje laat met het trouwtrekken zien hoeveel energie daarin gaat zitten. Als het je in de weg zit gelukkig te zijn en je geen keuze meer kunt maken, durf je dan het touw los te laten? Durf je te kijken en te relateren met het donker waar je van weg wilde?

Het goede nieuws is, als je het durft toe te laten, dan zul je de illusie erin ontdekken, want meestal gaat het over iets wat allang gebeurd is. Dan blijkt dat het donker ook gewoon eens heel licht kan zijn.

Interview met Edith Eger
https://www.youtube.com/watch?v=Cwdo8_qwjog
De keuze en Het Geschenk van Edith Eger 

“Ach meisje toch, laat maar lekker gaan.” Een paar trillingen verder valt ze in mijn armen in een diepe slaap. Heerlijk om te voelen hoe ze zich overgeeft en ontspant. Ik besef dat het een tijdje geleden is dat ze me vroeg om bij haar te komen liggen.

Beven en trillen is een hele natuurlijke manier om stress te ontladen. Jonge kinderen en dieren doen dit meestal automatisch als een reactie op een stressvolle gebeurtenis. Maar zo jong is ze niet meer met haar 18 jaar, mooi dat ze dit nog niet heeft afgeleerd. Tegenwoordig kun je daar een cursus voor volgen genaamd TRE, Trauma and Tension, Releasing Exercises. Ik ga eens onderzoeken of ik spanningen net als zij zo gemakkelijk kan laten gaan.

Deze week hoort dochter over de uitslag van haar examens, dat zal weer even bibberen zijn. De verwachting is dat ze binnen een paar maanden zal studeren in Maastricht. Dat is wel aardig wat extra stappen bij me vandaan. Maar ik hoor ook dat de nachttrein van Maastricht naar Utrecht er misschien komt. Dan hebben we mogelijk toch een snelle nachtelijke verbindingsmogelijkheid.

Ze is mijn derde kind, daar ga je anders mee om

Ik zal onze intimiteit missen en denk aan de vele keren dat ik bij haar lag om samen in te slapen. Iedere avond papa of mama bij haar tot ze in een diepe slaap viel. Toen ze ongeveer 10 jaar oud was zei ze op een goede dag: “Ga maar mam, ik kan het nu wel alleen.” Tien jaar lang had ze haar armen en benen om mij heen geslagen. Een duim in de mond, de andere hand bij mijn oor, om vervolgens mijn oorlel niet meer los te laten.
 
Vrienden en familie hadden commentaar: “Je verwent haar te veel, daar kom je nooit meer vanaf van dat samen slapen.” Dat bleek niet het geval.

Hoe anders was ik bij mijn oudste dochter. Bij haar sloop ik als een kat op jacht de kamer uit. Stress had ik ervan als ze niet wilde slapen. Geïrriteerd en boos was ik dat ik bij haar moest blijven, omdat ze niet wilde of kon slapen. Ik gaf me destijds nog niet over aan de natuurlijke behoeftes en verlangens van mijn kind. Ik had nog niet de flexibiliteit om zo mee te bewegen. Bij mijn derde wist ik beter dat alles weer voorbij zou gaan. Ik genoot ervan dat ze zoveel en innig contact met ons ouders wilde. En genieten doe ik nog steeds, als ze me als 18-jarige in haar bed uitnodigt. Zo herinner ik me graag haar laatste examen.

Jongste dochter is veilig gehecht. Ze maakt van haar hart geen moordkuil. Ze vraagt zelf om wat ze nodig heeft en vertelt wat ze op haar hart heeft. Ze heeft lange intieme vriendschappen, waarmee ze vol verve conflicten aangaat, wetende dat het opschoont en dat het op te lossen is.

Wie veilig gehecht is, kan goed intiem zijn en ook goed op eigen benen staan.
 
Veilige gehechtheid is weten dat er iemand achter je staat
 
Bij mij duurde het lang om dat te mogen ervaren. In mijn jeugd was er veel onveiligheid. Mijn moeder die door vele depressieve perioden niet achter haar kinderen kon blijven staan. Vaak waren de rollen omgekeerd en zorgden haar kinderen voor haar. Daarnaast had ik een vaak wanhopige vader met losse handjes. Onveiligheid was voor mij gek genoeg veiliger dan veiligheid.

Pas veel later ontdekte ik dat ik een KOPP-kind was; een Kind van een Ouder met Psychiatrische Problemen. Maar in die tijd was daar nog geen naam en geen zorg voor. Nu gelukkig wel en niet alleen voor de kinderen, ook als volwassene blijf je een KOPP-kind.

Veiligheid ervaren en me goed leren hechten heb ik pas op latere leeftijd kunnen leren. Door lange vriendschappen, liefdevolle leraren, knappe therapeuten en niet als laatste door de vele jaren met mijn lieve man. Met een gedeelde eerste plaats voor mijn prachtige dochters. Van mijn kinderen leerde ik het meest over de kwaliteit van het contact.
 
Door steun te krijgen leer je op jezelf te vertrouwen.
 
In mijn werk als therapeut heb ik me gespecialiseerd in hechtingsproblemen. Ik ken de gevolgen van grote hiaten in de hechting door problematiek bij ouders, kinderen in pleeggezinnen en adoptie. Maar ook een moeilijke bevalling, stress tijdens de zwangerschap of een vechtscheiding. Veel kan eraan bijdragen dat de bouwstenen van de hechting niet goed gestapeld liggen.

Kinderen die het alleen gaan doen, hebben geen vertrouwen in de ander opgebouwd en daardoor ook geen vertrouwen in zichzelf. Ik ben ervan overtuigd dat veel DSM-5 diagnoses te herleiden zijn naar een verstoorde hechting.

Gelukkig zijn er de laatste jaren mooie therapieën ontwikkeld en is herstel mogelijk. Ik denk aan de Fase-therapie die ik ooit leerde van Anniek Thoomes Vreugdenhil. In deze therapie voor kinderen bouw je stap voor stap de bouwstenen van een veilige hechting op. Ouders, pleegouders, verzorgers zijn hierbinnen mijn co-therapeuten. Zij doen het belangrijkste werk thuis met hun kind. Dankbaar voel ik me dat ik dit mooie proces van herverbinden mag begeleiden.

Herhaling van hetzelfde is daarin belangrijk. Ervaren dat de ander steeds weer beschikbaar voor je is. Daar dacht ik dus aan toen ik mijn 18-jarige in mijn armen sloot. Opvoeden en goed hechten is een proces van vele, vele herhalingen. Dat maakt het ouderschap dan ook een onderschatte zware taak.
 
TRE zie  tre-nederland.nl.
KOPP zie https://www.kopp-kind.nl
Fasetherapie zie  https://www.hechtingsproblemen.nl
 
Een inspirerend boek waar je als ouder veel erkenning en support uit kunt halen is: Een kind dat zich veilig voelt van Kent Hoffman.
 
Een prachtig boek voor volwassenen over hoe hechting leegte overwint: Bestaansleegte van Monique Verheij.

Ik voel me blij, wat een heerlijke boodschap voor het huis, het huis zal blij zijn om zo begroet te worden. “Hallo huis, ik ben er weer,” zeg ik als ik de sleutel omdraai in de rode deur om vervolgens mijn heerlijke huis binnen te stappen. Ik krijg plots het besef dat mijn huis mij ziet aankomen en ziet hoe ik mijn fiets aan de kabel leg. Huis ziet dat het zaterdag is, de dag waarop ze (ik dus) het bekende ritueel doet. Naar het Janskerkhof voor bloemen en voor het weekendbrood naar de beste bakker.

Huis is blij op zaterdag want dan krijgt Huis verse bloemen. Deze zaterdag 10 pioenrozen, het zijn Toverballen omdat ze zo mooi van kleur veranderen. Op de keukentafel knalroze lathyrus. Maandag beginnen de examens voor jongste dochter en dan is het fijn als Huis vrolijkheid en kleur kan geven aan een spannende week.

Als de muren van Huis konden spreken zeggen ze deze zaterdag: “Dankjewel Liesbeth, ik voel me een stuk beter. Fijn dat je dit voor me hebt gedaan!”

Het leven van de Dingen

Kinderen ervaren dat de dingen leven. ‘Hallo huis, hallo bed, hallo beer, hallo plant, dag mooie steen…’ Voor mij als kindertherapeut al 20 jaar mijn dagelijkse praktijk. Mijn werkzolder is gevuld met dingen die tot leven komen.

De dingen spreken zo hun eigen taal. De grote knuffelgiraffe die zo boven alles uitkijkt spreekt een andere taal dan de kleine muis. De dingen die tot leven komen doen belangrijk werk in het proces. Ze vertegenwoordigen allerlei gevoelens, hulpbronnen of steunpilaren.

Mijn gedachten gaan uit naar een jong volwassen vrouw bij mij in de praktijk met een hulpvraag rondom veiligheid. Ze maakte van stokken en doeken een box. Een box als symbool voor veiligheid. Het zorgen voor baby’s was voor deze vrouw een bron van vreugde. In het contact met de kinderen ervaarde ze rust en zekerheid. De begrenzing van de box betekende voor haar veiligheid. In een monodrama kwam de box tot leven. De box sprak: “Je kunt altijd naar me toe komen, hier ben je veilig”.
Door te zorgen voor de kleintjes zorgde ze ook voor zichzelf. Ze had als jong meisje veel onveiligheid gekend. Deze box zal ik niet snel vergeten.

Met kinderen en jongeren maak ik in mijn werk al jaren gebruik van symbooldrama en psychodrama. Door de lessen van Marijke Arendsen Hein ontdekte ik dat het spelen ermee net zo goed met volwassenen kan. In mijn opleiding voor psychodrama laten we de Dingen spreken. Het is soms makkelijker om een stille getuige te vragen hoe het er vroeger bij jouw thuis aan toeging. Een stille getuige, dat kan het huis zelf zijn, maar ook de klok aan de muur die alles dag en nacht kon volgen, ieder moment.

Welk Ding mag voor jou gaan spreken?

Ben jij je bewust welke dingen voor jou mogen spreken? Ben jij je bewust van de bezieling van de dingen? Zoals het kleine vergeelde bijbeltje dat altijd een opvallend plekje krijgt in mijn boekenkast. Gekregen van een goede vriend die tientallen jaren geleden uit het leven stapte. Ik kijk er eigenlijk nooit in. Maar nog altijd spreekt het boekje voor de vriend. Ik koester het.

Welk Ding raakt jou of zou je wel eens wat willen vragen? Je huis van lang geleden, je huisdier of die oude vaas van je oma? Dingen leggen net zoals jij een reis af in het leven. En zo raken ze bezield.

Op een bankje waar mijn voeten de grond net niet kunnen raken schop ik mijn looplaarzen uit en laat ik mijn benen bungelen, zonnetje, fris windje om mijn hoofd.

“Wat wil jij nu komende vijf jaar?”

Deze vraag stel ik mijn lief. Wat zou je willen leren, waar wil je naartoe? Met schommelende benen al luisterend naar zijn wensen, delend en mijmerend over de mijne. Wat willen we gezamenlijk nu we komende tijd meer ruimte voor elkaar gaan krijgen?

De verlangens die we deelden op dit bankje met elkaar draag ik deze dagen met een warm gevoel bij me. Ik voel me ont-zorgd en verheug me om de nieuwe plannen werkelijkheid te maken.
Het verbindt me opnieuw, met mijn lief en met mezelf. We kennen elkaars verlangen en ook onze valkuilen bleven niet onbesproken. Even stil staan.

Hoe sta jij stil bij je wensen?

In de drukte van een zorgend bestaan vergeten we gemakkelijk onze eigen wensen. We kunnen blijven rennen om het de ander naar de zin te maken.
In mijn praktijk geven kinderen vaak aan hoe ouders in deze huidige tijd bol staan van zorgen. Kinderen kunnen daar last van hebben. Ze zien de zorgen in je ogen en nemen ze van je over.

Wat kinderen nodig hebben is een ontspannen en gelukkige ouder.
‘Wat moet ik met jouw zorgen, ik heb er zelf al genoeg!’ Dit zijn de woorden van mijn oudste dochter, destijds 14 jaar. ‘Rot op met je zorgen, mam!’

Ze hield me toen een grote spiegel voor. Ze had behoefte aan mijn aanwezigheid, maar wilde niet mijn zorgen. Die kon ze er echt niet bijhebben. Het opende mijn ogen over mijn rol. Het deed me inzien dat me zorgen maken geen enkele zin heeft.

De wijze les die ik van haar kreeg, werkt door in mijn dagelijkse praktijk waarbinnen ik steeds het evenwicht zoek. Hoe liefdevol aanwezig te zijn bij soms groot leed en toch te kunnen blijven spelen en…. zorgeloos blijven. Vertrouwend op het proces en op het oplossend vermogen van de ander.

Hoe ont-zorg jij?

Neem je de tijd om stil te staan? Te onthaasten en te ontzorgen?

Gaan je zorgen werkelijk over je huidige realiteit of zit ‘je zorgen maken’ ingebakken in oude patronen?

Heel herkenbaar, zelf heb ik het echt mogen afleren en dan nog steekt er zo nu en dan een irreële zorg de kop op.
Zorgen die projecties kunnen zijn uit je eigen binnenwereld.
Zorgen die je mogelijk al hebt gehad toen je nog veel te klein was om je zorgen te maken.
Zorgen om je grote zus die steeds ruzie maakte of om je ouder die zo ongelukkig was.
Andere zorgen… waardoor jij niet toekwam aan spelen en vrij en blij kind kunnen zijn.

Ook van die zorgen kun je je bevrijden. Je kunt aandacht leren schenken aan je innerlijke kind.
Niet langer afhankelijk van de buitenwereld nu je zelf bent opgegroeid. Hoe bevrijdend voor kinderen als de ouder zich vrijmaakt van oud zeer en zorgen. Zo help je niet alleen jezelf maar ook je kind. Want je zorgt ervoor dat je kind een goed voorbeeld krijgt. Iemand die het aandurft een gelukkig mens te zijn.

Dit overdenkend weet ik weer wat me afgelopen jaren motiveerde om mijn deur te openen voor ‘Oudertherapie’. Met dank aan al die mooie lessen die ik van de vele kinderen die ik zag heb gekregen.
Weet je welkom als ik je op weg kan helpen naar meer Zorgeloos Ouderschap.